De Chiroptera
Een jaar in het leven van de vleermuis
Tegenwoordig is Halloween een uitbundig kinderfeest dat vooral in de Verenigde Staten van Amerika enorm populair is, maar de laatste jaren ook terrein wint in België en Nederland. Het wordt gevierd op 31 oktober, de vooravond van Allerheiligen. Kinderen, en vaak ook volwassenen, verkleden zich dan in enge schepsels (die te maken hebben met de dood, magie of mythische monsters) en als het donker wordt, gaan ze op pad. Ze bellen aan bij de met pompoenen ("Jack-O-Lantern") en lichtjes versierde huizen en roepen "Trick-Or-Treat", waarna ze snoep krijgen van de bewoners. Het is een vrolijke, nachtelijke bedoening die geassocieerd wordt met geesten, monsters, heksen, vleermuizen, zwarte katten, uilen, spinnen, goblins, zombies, skeletten en demonen. De overheersende kleuren zijn zwart en oranje.
Oorspronkelijk was dit "feest" echter van serieuzer aard. Het is ontstaan, lang voor de christelijke jaartelling, bij de Kelten en wordt dus aanschouwd als een heidens feest. Het was zowel een offer-, een oudejaars- als een oogstfeest.
Het offerfeest
De Kelten geloofden dat de zielen van degenen die in het voorbije jaar overleden waren na een dwaalweg op aarde naar de hemel zouden gaan door een offerdienst. Ze offerden dieren en voedsel, maar ook mensen met het doel de god Samhain gunstig te stemmen en de zielen in de hemel toe te laten. Om menselijke offers te vinden, gingen de druïden de huizen af en eisten een kind of een maagd als bijdrage ten gunste van de zielen. Kon je hen één van beide bieden, kreeg je een "treat" en werd je die nacht beschermd tegen de boze geesten. Zoniet werd je huis gemarkeerd en kreeg je die nacht bezoek van Satan of zijn demonen, die iemand in huis zouden vermoorden (een "trick"). Vandaar de uitspraak "Trick-Or-Treat" (die nu echter een ietwat aangenamere betekenis heeft gekregen).
Het oudejaarsfeest
De Keltische kalender begint op 1 november en dus was 31 oktober de laatste dag van het jaar en vierde men tevens oudejaar terwijl men de zielen van de overledenen naar de hemel leidde. Op geregelde afstanden werden vuren aangestoken, die de weg voor de dwalende zielen moesten verlichten. Omdat er zich tussen deze zielen ook boze geesten bewogen, droegen mensen een masker om onherkenbaar te zijn en hen weg te jagen. Om die reden verkleedde men zich vaak ook. De mensen dansten en zongen dan rondom de vuren. Door te zingen riepen ze de god Samhain aan. Ze sprongen ook door de vlammen en wie niet hoog genoeg sprong, verbrandde als offer.
Het offer- en het oudejaarsfeest waren dus onlosmakelijk met elkaar verweven...
Het oogstfeest
Dit feest stond echter los van de andere 2. Dit was een toevoeging van de Romeinen, nadat ze de Kelten overwonnen hadden. Zij vierden eind oktober het einde van de oogsttijd, maar eerden dan ook hun doden. Dit viel dus samen met de reeds bestaande tradities van de Kelten en het werd 1 groot feest.
Hoewel Europa overging op het christendom, hield het heidense druïdenfeest in Engeland nog stand tot in de 6e eeuw. Gregorius de Grote adviseerde de aartsbisschop van Canterbury het heidense feest te behouden, maar het aan te passen aan de kerk en er een feest ter ere van alle heiligen van te maken. Zo kon het volk z'n eigen traditie verder zetten en werd er tevens een kerkelijke traditie gecreëerd. Wat later werd 1 november de officiëe kerkelijke herdenking van alle heiligen (Allerheiligen).
Vandaar komt ook de benaming "Halloween". Deze werd afgeleid van Hallow-e'en, wat in het Engels zoveel betekent als "All Hallows Eve" (Alle Heiligen Avond -> Allerheiligenavond) of "Hallow Eve" (Heiligenavond), zoals sommige ouderen nog steeds zeggen.
In de 19e eeuw brachten Engelse immigranten het halloweenfeest naar de Verenigde Staten van Amerika, waar het feest enorm populair geworden is. Door de invloed van Hollywood (films, tv-series) in Europa, komt Halloween in zijn huidige vorm opnieuw overgewaaid naar Europa en maakt nu ook zijn opmars in de lage landen.